Hoe de overeenkomsten tussen detachering en voetbal ervoor zorgen dat jij niet buitenspel komt te staan

Detachering en voetbal lijken in eerste instantie mijlenver van elkaar verwijderd. Maar de overeenkomsten zijn legio, als het aan de 45-jarige topscheidsrechter Bas Nijhuis ligt. Hij kwam erover spreken tijdens het Netwerk Event van de Quoratio Groep voor ZZP’ers in het AFAS-kantoor in Leusden. ‘Pas als het verkeerd gaat, leer je elkaar echt kennen.’ 

Geregeld is hij het middelpunt in uitverkochte voetbalstadions, maakt hij beslissingen waar miljoenen mee gemoeid zijn en wisselt hij een praatje met de kopstukken uit de voetbalwereld. Maar lange tijd runde hij ook zijn eigen bakkerij in het pittoreske Haaksbergen, tot de coronapandemie hem tot verkoop deed besluiten. Scheidsrechter én ondernemer Bas Nijhuis weet daarom als geen ander de verbanden tussen topsport en bedrijfsleven innig te vervlechten tot een didactische paardenstaart.

‘Bakker Bas’ in Haaksbergen, ‘vuile hond’ op het voetbalveld. Het verbale exposé waarmee de geboren Enschedeër zich gedurende zijn professionele leven geconfronteerd ziet, kenmerkt zich door een opmerkelijke split. Zijn werk als arbiter levert hem online haatpreken en verwensingen op, terwijl zijn besluit om zijn bakkerswinkel op zondag te openen om daarmee een lans te breken voor de lokale detailhandel kon rekenen op lof. 

Twee volledig verschillende werelden, of bestaat enige overlap? De brug der overeenkomst volgens Nijhuis: teamwork. Want of je nou op het voetbalveld of achter de toonbank staat, zonder duidelijke communicatie en samenwerking maak je verkeerde beslissingen en bak je er helemaal niks van. Vele handen maken immers licht werk. Of in het geval van de voetbalfluiter: vele ogen maken een eerlijker spel. Evenmin als brood altijd rijst uit dezelfde graansoort. 

Samenwerken vormt het begin; het is de aanloop naar de strafschop. In de explosieve schop tegen de bal schuilt de penibele wederkerigheid van sociale interactie. In Nijhuis-termen: het ‘explosieve kwartiertje’ waarbij iedere kleedkamer eigenlijk te klein is. Waarin frustraties en teleurstellingen de boventoon voeren. Waarin de echo van de verheven stem zich meester maakt van de gestileerde atmosfeer. En juist in dat moment ontkiemt zich de pit van de samenwerking. 

Namelijk: eerlijkheid en directheid. Liever het hart op de tong, dan de spraak ingeslikt. ‘Als het verkeerd gaat, leer je elkaar pas echt kennen’, houdt Nijhuis de aanwezigen voor. ‘Je moet je direct uitspreken. Pas als het verkeerd gaat, leer je elkaar echt kennen.’ Dat explosieve kwartiertje zal het waard zijn.

Uitspreken is belangrijk. Teamwork leidt tot resultaten, of zoals de mantra gaat in de B.V. Nederland: teamwork makes the dream work. Maar is dat niet slechts een beslagen spiegel welke we onszelf voorhouden, en die we eens flink moeten afnemen met de handdoek der realiteit? Wat is professionele realiteitszin zonder een blindelings onderling vertrouwen? En wat is vertrouwen zonder passie? 

Passie. Het is een kernbegrip dat door het betoog van Nijhuis zingt. Teamwork does not always make the dream work. Sterker nog: je zal vaker met je collega’s van de berg rollen dan dat je op de top van het uitzicht geniet. Conflicten zijn een inherente deelgenoot van de vergadertafel. Of dat nou in een bakkerij of een voetbalstadion is. Of zoals Nijhuis het verwoordt: ‘we kunnen niet allemaal dolfijnen zijn.’ 

De kans dat Flipper in je bedrijf zal opdoemen is vanzelfsprekend nihil, maar de allegorie is meer dan slechts een rimpeling in het water. Zo vertelt Nijhuis: ‘Ik spring snel op andere golven. Ik wissel vluchtig van onderwerp. Je hebt een team nodig om dat te ondervangen. Ik heb tegengas nodig vanuit het team. We kunnen niet allemaal dolfijnen zijn.' 

En dat is geen tekortkoming of bescherming – naargelang de interpretatie. Het is passie van jouw teamgenoten om er samen het beste van te maken. 

Samenwerking vormt de bedrijfsmatige achillespees en zeker in wisselende dienstverbanden is de mythologische pijl daar nooit ver van verwijderd. Een overtuigende panacee is nog niet gevonden, maar Nijhuis heeft daar een antwoord op. Zie het als een hoekschop in de voetbalwedstrijd: het zal misschien geen doelpunt opleveren, maar de kans op succes is aannemelijk.

Voor wie het short en simple wil houden heeft Nijhuis een vijftal geboden opgetuigd, niet toevalligerwijs allemaal beginnend met de ‘b’ (Nijhuis: ‘hoe komt-ie er toch op’): 

1. Beslissingen maken. Durf beslissingen te maken waar soms enorme belangen aan gekoppeld zijn. Dat kan in het voetbal met het toewijzen van een strafschop in een internationaal toernooi, maar ook het controleren van een meerjarenbegroting alvorens deze onder de vergaderhamer verdwijnt; 

2. Blijf betrouwbaar. Zoals Nijhuis het verwoordt: ‘acteren kan je tijdelijk, jezelf zijn kan altijd.’ 

3. Blijf bevlogen, vooral als je werkt in een team. Juist als Nijhuis zijn tas in de hoek kan smijten en zijn scheidsrechter-tenue aan de wilgen wil hangen, komt de sterkste drang naar boven om toch door te gaan. Passie, weet u nog? 

4. Blijf beleven. Heb [sic.] ‘schijt’ aan wat andere mensen van je vinden. En dat geldt in het kwadraat voor uitingen op sociale media. 

5. Ben voorbereid op het onverwachte. Vertrouw niet op de status quo van het moment. 

Bovenstaand zal misschien niet de heilige graal zijn, evenmin dat de beste training noodzakelijkerwijs leidt tot een bekeroverwinning. Maar samenwerken is onontbeerlijk in zowel topsport als het bedrijfsleven. Passie is het hoofdingrediënt van succes; maar het teamwork mixt dat samen met essentiële andere facetten die een bedrijf rijk is.  

Een scheidsrechter kan niet alleen een wedstrijd leiden; noch kan een verantwoordelijk teamlid op louter eigen basis de juiste beslissing overzien. Met bovenstaande tips win je misschien niet direct de wedstrijd. Maar je zet jezelf in ieder geval niet buitenspel binnen je eigen team. En iedereen met de minste interesse in voetbal zou moeten weten hoe waardevol dat is.